Havezate Hagen is een prachtig historisch gebouw op Landgoed Hagen aan de rand van de Kruisbergse Bossen. Het wordt ook vaak Kasteel De Kelder genoemd, vanwege de kelder onder het gebouw.
Een echt kasteel is het echter niet, want dan zou het geschikt moeten zijn om te verdedigen. Een havezate is daar niet voor bedoeld. Het is eigenlijk een kasteelboerderij. Al heel oud. Het werd gebouwd tijdens de Middeleeuwen. Dus al meer dan vijfhonderd jaar geleden. Eerst was het een boerderij. Na een brand in 1656 kreeg het zijn huidige vorm.
Hagen
De naam Hagen is afkomstig van de oude belangrijke Doetinchemse familie Haegen of Van Haegen. Sommigen van hen zijn burgemeester of schepen* geweest. Het bosgebied rond de havezate heet Landgoed Hagen. Tevens zijn er landerijen met de boerderijen Groot Hagen en Klein Hagen. Ook de openbare basisschool in de buurt heet Hagen.
* Schepenen vormden samen met de schout het stadsbestuur.
Klooster Sion
De laan naar de havezate heet Kelderlaan. Die laan komt uit op de Kruisbergseweg. Aan de overkant van die weg stond vroeger een klooster; Klooster Sion. Dat stond ongeveer op de plek waar nu school Hagen staat. Dat is ook al lang geleden, want het klooster werd tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) gesloopt. Sommigen beweren dat er een heuse onderaardse gang van het voormalige klooster naar De Kelder liep. Er zijn zelfs mensen die zeggen dat als je maar hard genoeg stampt in de Kelderlaan je nu nog steeds kunt horen dat het op sommige plekken hol klinkt.
Afbeelding rechts: een oude tekening van Klooster Sion met een deel van de onderaardse gang
Erfenissen
Begin negentiende eeuw is havezate De Kelder in bezit gekomen van het geslacht Van Pallandt. In 1884 trouwde barones Henriëtte Jeanne Adelaïde van Pallandt met jonkheer Vincent Johan Gerard Beelaerts van Blokland. Nadat zij in 1953 was gestorven, erfde haar zoon, jonkheer Vincent Pieter Adriaan, het gebouw en het bijbehorende landgoed Hagen. Na zijn overlijden erfde zijn jongste zoon jonkheer Floris beide. In 1973 verkocht hij 125 hectare van het landgoed aan het Geldersch Landschap & Kasteelen.
't Pallandtje
Jonkheer Floris Beelaaerts van Blokland (inzet rechts) woont in de woning naast de havezate. Dat huis heeft de naam 't Pallandtje, genoemd naar zijn voorouders. Inzet links: het gerestaureerde voormalige koetshuis achter 't Pallandtje.
De Kelder heeft al diverse functies gehad. Het was bijvoorbeeld al eens een padvindershuis en een streekmuseum.
Tegenwoordig gebeurt er ook van alles. Je kunt er trouwen en een etentje of een feest geven.
Ook is er elk jaar een Middeleeuws Festijn. Volwassen mannen verkleden zich dan als ridders en spelen dan gevechten met speren en zwaarden na zoals dat in de Middeleeuwen gebeurde.
Nog niet zo lang geleden ging een grote wens van jonkheer Floris in vervulling. Toen kreeg de Kelder weer een gracht, zoals dat vroeger ook het geval was. Er zwemmen zelfs vissen in.
Om de gracht aan te kunnen leggen, moest er eerst een betonnen bunkertje worden verwijderd. Dat hadden de Duitsers er in september 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog ingegraven om Doetinchem te kunnen verdedigen tegen de oprukkend geallieerden. Honderden Doetinchemse mannen werden toen gedwongen om loopgraven en andere verdedigingswerken rond de stad te graven. Ze waren ruim 50 kilometer lang en telden tientallen bunkertjes. Het bunkertje dat naast De Kelder stond, staat nu voor het voormalige Achterhoeks Museum 1940-1945 in Hengelo (Gld).
Toen de gracht klaar was, moest er natuurlijk ook een bruggetje worden gebouwd. Daarnaast kwam een mooie toegangspoort, voorzien van het wapen van Gelderland.